گبرائیل بوریکءُ دنیاءِ سیاسی سیتانی رکینگءِ جنگ

گبرائیل بوریکءُ دنیاءِ سیاسی سیتانی رکینگءِ جنگ

سمیعہ بلوچ

باسک سنٹرل کمیٹی (بساک)

سیاست وتی سیتانی رکّینگ ءِ نام اِنت، ءُ ریاست ءِ نپّ آئی تاگت ءِ برجم دارگ اِنت کہ آ تاگت ایکونومیاں گوں بندوک اَنت۔ کالونائیزیشن ءِ دپتر اے گپّ ءَ وت گیشّین اِیت کہ وتی ایکنامی ءِ گیش کنگ ءِ ھاتِر ءَ زُورگِریں ریاست وتی شونداتاں (پالیسیاں) وھدے کہ جوڑ کن اَنت گُڑا اے پرواہ ءَ ندار اَنت کہ ما ھما ھند ءُ ڈیھ ءَ کہ کْوزہ (قبضہ) کنگ ءَ اِیں آئی جند ءِ مھلوک چینچو بزّگ ءُ وار بیت۔ چینچو لڈّ ءُ بار (مائیگریشن) بیت، چینچو لوگ بُن گیپت ءُ چنکس مھلوک نادْراھی ءُ مرگ ءِ آماچ بیت، بلکیں زُورگِر ءِ سیت ءُ نپّ گوں کالونی ءِ ابرمی مال ءُ مڈّیاں گوں بندوک بنت۔ راہ ءُ دمگ بنت یا ایگریکلچر بیت۔ ھمے رنگ ءَ ھَندی مھلوک ءِ مزنیں گھگیری ءَ پد یا ھَندی سیاست ءِ مٹّ بُوَگ ءَ رند وھدے زُورگِر چہ مُلک ءَ در کیت گُڑا  الم نہ انت کہ بازیں مُلکے وتی وتواجھی، تاکت یا اکنامی ءَ داشت بہ کنت ءُ سیاسی جاورھالاں گھتر کُت بِہ کنت۔ بازیں مُلک ءِ مھلوک گُژن ءِ آماچ بیت یا بازیں مُلک آمریت ءِ نیمگ ءَ روت، بلے کالونائیزیشن ءِ رَوَگ ءَ پد بازیں مُلکے  وتارا منّارینیت ءُ وتی مُلکی شونداتاں (پالیسیاں) ھما رنگ ءَ دیم ءَ کار اِیت کہ ھند ءُ دمگ ءَ یک تاکتے جوڑ بیت۔

 اگاں ما گْوست ءَ چار ءُ بچار کن اِیں گُڑا انڈیا ءِ اولی مزن وزیر جواھر لال نِھرو کہ آرکیٹک آف ماڈرن گْوشگ بیت۔ ھِندوستان ءِ توکا فارورڈ ریڈیکل بدلی یے دیم ءَ کار اِیت۔ نِھرو ھِندوستان ءِ آجوئی ءَ ھم مزنیں کِردے پیلو کنت، (انگریزانی ھمیش گُمان بیت کہ ھِندوستان ءِ جند دیر ءَ تاں جُنز اِت نہ کنت ءُ پُروش وارت، بزاں کہ ھلاس بیت) بلے آجوئی ءَ رند نِھرو لہتیں پالیسی دیمءَ کاریت ءُ پالیسی آنی لڑ اے پیم بنت

• Steel plant Economical policy
• Mixxed Economic Approach
• Agricultural Renovation
• Policy of Non-Alignment

ھمے پالیسی آنی کامرزءَ گوں نھرو انڈیاءَ بازیں ریفارم کاریت۔

دنیا ءِ توکا دیمروئی کُتگیں ڈیھ یا  استان  کہ آ ٹیکنالوجی ءِ رِد ءَ باز دیم ءَ شُتگ اَنت ءُ آھانی دیم ءَ جُنزگ ءِ مستریں سَوَب ھمے بوتگ کہ آیاں وتی ورناہ تبّک ءِ سر ءَ بندات ءَ چہ کار کُتگ۔ چی ءَ کہ اے ھبر مُلکانی شونداتانی (پالیسی میکرزاں) جوڑ کنوکاں  دیری پھم اِتگ کہ اِنسانی اگل (عقل) ءِ کار گِرگ ءِ شوکتِریں وھد بیست سال ءَ پد اِنت کہ اِنسان اِد ءَ گیش ءَ چہ گیش وتی اگل (عقل) ءَ کارمرز کُت کنت۔ ھمے ھاتِر ءَ دیمروئی کُتگیں ڈیھانی اولی کُتگیں کار اسکول ،کالج ءُ یونیورسٹیانی جوڑ کنگ ءُ مُھکم کنگ بوتگ، بلکیں پدا ھمے مکتب ءُ وانگجاھانی وانگی راہ ءُ رھبند (نظام )، بینکنگ سیسٹم ءِ منّوگر نہ بوتگ اَنت۔

بلے! جیڑگ، جُست ءُ شوھاز کنوکیں سیسٹم ءُ رھبند دیمروئی داتگ۔ ھمد ءَ چہ اے ڈیھانی نودربراں جیڑگ ءِ گت ءُ سما ءَ ھوار وتی ھند ءِ سسٹم چیلنج کُتگ اَنت ءُ مٹّی آؤرتگ۔ چائینہ کہ 1949 ءَ آجو بیت، مروچی  دنیا ءِ مستریں اکنامیکل تاکت زانگ بیت کہ پی پی پی(پرچیزنگ پاور پیرٹی) ءِ رِد ءَ مستریں جی ڈی پی چائینہ ئیگ اِنت۔ ھمے رنگ ءَ آجو بوتگیں بازیں مُلک ءُ ڈیھ مروچی ھم ناگیگیں جاورھالانی دیمپان اِنت۔ پہ دَروَر چرے مُلکاں یکّے الجزائیر اِنت کہ آئی مھلوک شُد لاپ اِنت ءُ مھلوک دگانی سر ءَ سرکار ءِ ھِلاپ/ڈیکٹیرشپ ءُ مُلکی رھبند ءِ بگیر (ھلاپ) ءَ زھرشانی کنگ ءَ اِنت ۔

ھمے رنگ ء مئے کِرّا انچیں دَروَر ھست کہ نودربر سیاست کنوکیں مردُم وتی مُلکی شونداتاں (پالیسیاں) رد کن اَنت ءُ دیم ءَ وتی مُلک ءِ لیڈ کنگ ءِ واھِشت ءَ ھم دار اَنت۔ آرمی ءُ موروسی(موروثی) سیاست ءَ پُروش دینت ءُ وت مُلک ءِ کماش جوڑ بنت ءُ دنیا ءِ واستا مزنیں مِسالے جوڑ بنت۔

اگاں ما لاتینی (لاطینی) امریکی مُلک چلی ءِ پُژدر ءَ بِہ وان اِیں گُڑا مارا گِندگ ءَ کیت کہ ھزاراں سال پیسر مروچیگیں چلی ءَ ڈُکّال ءُ بے آپی ءِ سَوَب ءَ جاہ مِنندیں امریکی یورپین آنی آھگ ءَ چہ پیش آباد کن اَنت ءُ رند ءَ شانزدھمی کرن ءَ اسپین کیت ءُ اے دمگ ءَ کْوزہ (قبضہ) کنت۔ چلی ءِ ایگریکلچر زُورگِر ءِ وت ءَ اے ھند ءَ تالان کنگ ءِ مستریں سَوَب بیت، چی ءَ کہ اے ھند ءَ سُھر ءُ تانبا ءِ کِساس چہ امریکہ ءِ شمالی ھنداں کم بیت۔

نوزدھمی کرن ءَ بزاں 1826 ءَ چلی چہ اسپین ءَ وتی آجوئی ءَ گیپت، وھدے کہ فرانسی آشوب ءَ پد اسپین ءِ گرپت (سامراجی گرپ) جنوبی امریکہ ءِ توکا جوڑ کُتگیں کالونیانی سر ءَ نِزور ترّ اِیت۔ آجوئی ءَ رند چلی ھم بازیں سیاسی چِست ءُ ایراں چہ گْوز اِیت کہ 150 سالانی تہ ءَ آئی توکا لشکر ءِ زُوراکی، زُورانسری ءُ ایلیٹ ھاکمی ھم ھوار اَنت ۔چلی ءِ راجدپتر ءَ لیبرل پارٹی ءُ  کنزرویٹو پارٹیانی دیمروئی  چہ مارکسٹ پارٹیاں گیش گِندگ ءَ کیت۔ 1969 ءَ لِپٹ (لفٹ) ونگ گروپس (پاپولر یونٹی اتحاد)جوڑ کن اَنت۔ 

1970 ءَ اے اتحادءِ کارمستِر (صدر) (سلواڈور الینڈ)  چلی ءِ کارمستِر گچین کنگ بیت کہ آ یک سوشلسٹے بیت، بلے ملٹری آمر پنوشے ءِ پوج ءِ دست ءَ کُشگ ءَ پد  1973 ءَ ملٹری زُورانسری بندات بیت ءُ لِپٹ (لفٹ) ونگ پالیٹیکل پورسز اُوشت ءِ آماچ کنگ بنت (ایشانی توکا نودربر گل ھم ھوار اَنت) ءُ  پرائیویٹ انٹرپرائز اکانومی رُدوم زُور اِیت کہ اِیشی سَوبءَ جہلی ءُ مڈل کلاس مھلوک ءِ زند مٹّ بوھان بیت گُدا اکانومیکل کرائسس  گِندگ ءَ کاینت۔

بیست ءُ یکمی کرن ءَ بزاں دوھزار ءِ دھک ءَ سوشلسٹ ھکومت واتر چلی ءَ ھکومت کنگ ءَ اولی رند ءَ  (سلواڈور الینڈ ءَ چہ پد ) بندات کنت کہ اِیشی ءِ سَوَب بازیں اکانومیکل کرائسس ءَ چہ چلی ءِ مھلوک در کیت، بلے اے بدلی ءِ آروک تھنا ھمے سوشلسٹ پارٹی ءُ آیانی راھشُون نہ بنت، بلکیں چلی ءِ نودربر ءُ نودربر گل بنت کہ اے پارٹیاں گوں ھوار گراؤنڈ ءِ سر ءَ وتی کِرد ءَ اے رھبند ءُ نِزام ءِ ھلاپ ءَ پیلو کن اَنت، آ توری زھرشانی بہ بیت یاموبلائزیشن بہ بیت۔

اگاں ما مروچی ئیں دنیا ءِ سیاسی چِست ءُ اِیراں بچار اِیں گُڑا مارا باز کم چوشیں دَروَر گِندگ ءَ کیت کہ مُلکانی لیڈ کنوک کسانسالیں مردُم بِہ بنت یا کہ نودربریں راھشُون بہ بنت کہ رند ءَ وتی مُلک ءَ جُنزینت کُت بہ کن اَنت، یا وتی ھند ءِ سیاسی تب ءَ مٹّ کُت بہ کن اَنت۔

ھمے رنگ ءَ ما چلی ءِ مرچیگیں سیاسی چِست ءُ اِیراں چمشانک بِہ دئیں ءُ بچار اِیں گُڑا مارا گِندگ ءَ کیت کہ گیبرائیل بوریک نامیں مردے کہ چلی ءِ مروچی ئیں کارمستِر (صدر) اِنت  کہ چلی ءِ ورنا تریں پریذیڈنٹ  ءُ دگنیاءِ دومی ورنا ئیں راھشون ءِ بستارءَ زانگ بیت کہ نومبر 2021 ءَ کارمستِر گچین کنگ بیت۔ بوریک یونیورسٹی آپ (آف) چلی اسٹوڈنٹ فیڈریشن ءِ کارمستِر بوتگ۔ اے نودربر گل ءِ بُنھِشت 1906 ءَ ایر کنگ بیت کہ ایشی ءَ ریڈیکل پارٹی آنی کُمک گون بیت۔

لاتینی (لاطینی) امریکہ ءَ اے وتی میار ءِ یکّیں لیپٹ (لیفٹ) نودربر گل بیت کہ 1950 ءِ ڈیکٹیرشپ ءِ ھلاسی ءُ 1967 ءَکیتھولک یونیورسٹی  آف ویل پارسو ءِ ریپارم (ریفارم) پروسیس ءَ کِرد ءَ پیلو کنت۔ 1973 ءِ لشکری زُوراکی ءَ اے نودربر گل ھم بندش جَنَگ بیت ءُ بازیں راھشُونے دزگیر کنگ بیت۔ 1978 بِہ گِر تاں 1981 ءَ ایشی ءِ جاہ ءَ رائٹ ونگ اسٹوڈنٹس فیڈریشن جوڑ کنگ بیت کہ ملٹری گورنمنٹ ءِ انڈر ءَ کار کنت۔

  1990ءَ ڈیموکریسی ءِ آھِگ ءَ چہ پیش چلی یونیورسٹی اسٹوڈنٹس فیڈریش بازیں نودربرانی موبلائزیشن ءَ ھم کنت۔ 2016 ءَ گوں اے نودربر گل ءَ بندوکیں نودربر سرکار ءِ  ھِلاپ ءَ زھرشانی ءَ ھم ھوار بنت۔

گیبرائل بوریک 2011-2013 نودربر زھرشانیانی دیم ءِ  مردماں چہ یکّے بوتگ، اے زھرشانیانی مُول ءُ مُراد مُلک ءِ توکا ایجوکیشن ءِ پریم ورک (فریم ورک) ءِ تہ ءَ  بدلی آرگ اَت کہ سیکنڈری ایجوکشن ءِ تہ ءَسرکارءِ بھر گیش بہ بیت۔ بوریک ءِ پارٹی سوشل کنورجنس اِنت کہ 2018 ءَ جوڑ بیت ءَ بوریک اے پارٹی ءِ جوڑ کنوکانی نیاما یکے اِنت ۔

‏2019 ءَ چلی ءَ کہ زرمبشت  چست بیت اِنت گُڈ ا  اِیشی ءِ توکا بازیں مھلوکے گْرانی، بیروزگاری ،نابرابری ءِ ھِلاپ ءَ زھرشانی کنت، گُڑا بوریک ھم ھما سیاستداناں گوں ھوار بیت کہ آ رازی بنت کہ رھبند ءِ توکا بدلی آرگ ءِ ھاتِر ءَ ریپرنڈم (ریفرنڈم) بہ بیت۔بلے 2022 ءِ بوریک ءِ آرتگیں رھبند ءِ سر ءَ ریپرنڈم بیت کہ اے رھبند ءَ شست ءُ یک درسد (%61) مھلوک رد کنت۔

بوریک ءِ آھگ پہ چلی ءَ تھنا نہ، بلکیں پہ دنیا ءِ ایدگہ مُلکانی سیاست ءُ آئی تب ءِ توکا بدلی آرگ ءِ سَوَب بوت کنت۔ ھاس پہ ھما مُلکاں کہ آیانی سیاسی نزام ءُ رھبند کرپٹ جوڑ اَنت، بلے اِد ءَ ھمے جُست ودی بیت کہ آ مُلکاں پہ دِلجمی وتی نودربرانی پِگر ءُ زِھن انچو رُدوم زُورگ ءَ اِشتگ کہ آ وتی ھندی سیاست ءِ نِزوریاں پھم اِت کُت بِہ کن اَنت، یا سسٹم توکا  سرجمی ءَ بدلی ءِ لوٹ ءَ کُت بہ کن اَنت۔۔۔۔۔۔؟؟