ڈاکٹر فاروق بلوچ ءِ کتاب بلوچ سماج، آغاز و ارتقا اور سماجی تضادات ءِ سرا چمشانکے

_{ڈاکٹر فاروق بلوچ ءِ کتاب بلوچ سماج، آغاز و ارتقا اور سماجی تضادات ءِ سرا چمشانکے}

^{قاسم ارمان}

پجّار
گْوستانک ءِ نامداریں شہہ زانت ارسطو ءِ اے گُشتِن باز نامدار اِنت کہ “بنیادم یک چاگِری جناورے” آ ابید ء چاگِرد ءَ وتی زِندگی ءَ را دیم ءَ تیلانک دات نہ کنت۔ پَراھی ءَ وتی زند ءِ گْوازینگ، واب ءُ واھِشت، کار ءُ کَسبانی دیم ءَ بَرگ ءِ ھاترا چاگِرد ءِ مھلوک ءُ چاگِرد ءِ جُتا جُتائیں تَبک(طبقہ) ءُ ادارگاں گوں سیادی دارگ اژدری مانیت۔ ھَمے سیادی ءِ رَگ ءُ روتگ ھما بنیادم ءَ را شَرّ ءُ شِرّ ءِ گردانک ءَ آؤرت کن اَنت ءُ آئی ءَ را نامدار یا بنّام کُت کن اَنت۔ چاگِرد ءِ تہا راجکاری(سیاسی)، روزیگی،راجمانی ءُ نیکراھی چِست ءُ ایر، نابروبری، کمّی ءُ گیشی آئی ءِ تہا نِشتگیں لس مھلوک ءِ زندمان ءِ کُلّیں تَک ءُ پھناتاں ساچ اَنت، تُوری آ لیکہی بُنیات ءَ بہ بیت، کار ءُ کارپد بہ بیت یا دِگہ شئے ے بہ بیت۔ اے چِست ءُ ایرانی سرپان چاگِرد ءِ نِشتگیں مھلوک ھم بوت کن اَنت ءُ ڈنّی دزمانجی کنوکیں تاکت ءِ سرپان ھم۔ ھَمے چِست ءُ ایر نوک نوکیں ربیَت، رَوِشت، لیکہ، کُڈّ ءُ اسپانک جوڑ کن اَنت کہ آ چاگِرد ءِ است ءُ برجاھیں رنگ ءُ دْروشم ءَ بَدل کن اَنت۔ بَلے گیشتر ھَمے گِندگ ءَ کئیت کہ چاگِرد ءِ تہا زرّ ءُ مالی ءُ راجکاری ھاکمی، زورگیری ءُ تاکت ءِ سرپانی کْوھن ءُ کدیمیں چاگِردی دْروشم ءَ را چٹّ پْروش اَنت ءُ نوکیں، ناھکّیں، زوراکیں، بے رھمیں، کَست ءُ کینگی، تَبکی ءُ ھندی بھر ءُ بانگی چاگِرد ءِ ساچَگ ءَ توجیلے ساز اَنت۔ گیشتر ھما چاگِرد کہ آ ڈنّی زورگیر ءِ ایردست بنت، آھانی چاگِردی جوڑشت سرجم ءَ مٹّ بیت ءُ رَمیزاں گِپتگیں دْروشمے ءَ بدل بیت۔ مرچی بلوچ چاگِرد ھم ھَمے رمیزاں وارتگیں دارے ءِ بِستار ءَ اوشتاتگ کہ پہ بلوچاں آئی ءِ بیرک ءِ دارگ ءِ زِکت ءَ مُھکمیں وڑے ءَ داشت نہ کنت۔
بُن ءُ بیھانی مُھکم کَنگ ءَ راجی ءُ چاگِردی ادارگ، سِنچ ءُ سما، لیکہ، ربیت ءُ رَوشت باز مانا دار اَنت۔ بَلے بلوچ ءِ ایردستی اِنت کہ آ وتی چاگِردی جوڑشت ءَ را مھکم کَنگ ءَ تاں مزنیں کِساسے ءَ سوبمند نہ بوتگ۔ ایشی سوب چے اَنت؟ آ کُجام اڑاند اَنت کہ راج ءِ چاگِرد ءَ را دیمروی ءِ کِشک ءَ چہ گِسر نیزگاری ءِ دئیناں دور دئیگ ءَ اَنت؟ چاگِردی نابروبری، تَبکانی توکا بھر ءُ بانگی، ازگاری ءُ نیزگاری، بُرز ءُ جھلی ءَ اوار بازیں نوک سر چِست کُتگیں جیڑھانی گْوستانک، پجّار ءُ آوانی چہ ھُنڈالاں گْوجگ ءِ توجیل ڈاکٹر فاروق بلوچ ءَ وتی کتاب ءِ تہا دیم ءَ آؤرتگ اَنت۔ چہ علم ءُ ادب پبلیشر ءِ نیمگ ءَ چاپ بوتگیں اے کتاب بلوچ راج ءِ دیم ءَ بازیں جُستے تالان کَنگ ءِ زِکت ءَ داریت۔ اے کِتاب بلوچ چاگِرد ءِ سرا نگدی چمشانکے کہ آئی ءِ تہا چاگِرد ءِ جُتا جُتائیں ربیت، لیکہ، رَوشت، تَب ءُ کارپَدانی ھما دْروشم پدّر کَنگ بیتگ کہ بلوچ راج ءِ یکمُشتی ءِ دیم ءَ مَستریں اڑاند اَنت۔ جَھل ءِ رِدانی تہا بْیا اِت چاریں کہ ڈاکٹر فاروق بلوچ ءَ بلوچ چاگِرد ءِ اَکس ءَ چِتور پیش کُتگ کہ چَراھی ءَ چہ ایشی ساپ ءُ پلگار کَنگ ءِ توجیل سازگ بہ بنت۔
“بلوچ سماج”
دسمبر 2021 ءَ چہ علم و ادب پبلیشر اینڈ بُک سیلر کراچی ءَ چاپ بوتگیں کِتاب “بلوچ سماج” در کسہی لبزانک ءِ تہر گْوستانک ءُ شرگِداری ءِ تہا نبشتہ کَنگ بوتگ۔ ڈاکٹر فاروق بلوچ، کہ آ بلوچ راج ءِ نامداریں گْوستانک نویس اِنت ءُ آئی ءَ بلوچ ءِ راجدپتر ءِ سرا باز نُماداریں کتاب نویس اِتگ، وتی اے کتاب “بلوچ سماج” ءِ تہا بلوچ راج ءِ چاگِرد ءِ سرا نَگدی چمشانک دیان ءَ آئی ءِ زنگ ءُ کُداماں گِپتگیں اکس ءَ دیم آرگ ءِ جُھد ءَ کنت۔ آئی ءَ اے کتاب ءِ تہا بلوچ چاگِرد ءِ تہا ٹکّ ءُ کُٹمی، تَمن ءُ زات ءُ تَبَکی بھر ءُ بانگی ءِ سرا نَگدی چمشانک دیان ءَ گْوشتگ کہ اے بھر ءُ بانگی آؤکیں وھداں بلوچ راجی یکمُشتی ءَ ھَلاس کنگ ءِ مزنیں سَوبے جوڑ بوت کنت۔ اے کتاب ءِ ھَشت دَر( باب) اَنت کہ آھانی تہا نبشتہ کار ءَ بلوچ چاگِرد ءِ گْوستانک، آئی ءِ جغرافی، بلوچ تَمنانی گْوستانک، بلوچ چاگِرد ءِ تہا تَبَکی بھر ءُ بانگی، بلوچ راج ءِ زند ءِ گْوازینگ ءِ راہ ءُ رھبند، بلوچ راج ءِ تہا ایردستیں تَبَک ءُ تَمنانی گْوستانک ءُ بستار، جنیادم ءِ بِستار ءُ دْراھیں جیڑھانی گیشّ ءُ گیوار ءِ سرا نگدی چمشانکے داتگ ءُ بلوچ راج ءِ دیم ءَ لھتیں مزنیں جُست ایر کُتگ کہ آھانی پسّو دئیگ ءُ پراھاں توجیلے سازگ بلوچ راجی یکمُشتی ءِ ھاترا اژدری اِنت۔ بْیا اِت چاریں کہ فاروق بلوچ ءَ بلوچ چاگِرد چون دیستگ، ونتگ ءُ نبیس اِتگ۔
بلوچ راجی گْوستانک ءِ بابت ءَ بازیں نبشتہ کاراں وتی لیکہ دیم ءَ آؤرتگ اَنت۔ چریشاں دو لیکہ باز ماندار اِنت کہ یکّے لڈّ ءُ باری دبستان اِنت ءُ دومی ایش اِنت کہ بلوچ راج چہ ڈنّ ءُ دراں اتکگیں راجے نہ ے بلکیں چہ کرناں ھمے زمین ءِ واھُند اِنت۔ ڈاکٹر فاروق بلوچ دومی دبستان ءِ منّوگر اِنت ءُ آ لڈّ ءُ باری دبستان ءَ رد کنت۔ آئی ءِ نِزّ ءَ بلوچ راج گْوستانک ءِ نبشتہ ءُ بندات ءَ چہ پیسر ھمے زمین ءِ واھُند بوتگ ءُ یک مُھکمیں رنگے ءَ وتی زِند ءَ گْوازینگ ءَ بوتگ۔ آئی نِزّ ءَ لڈّ ءُ باری دبستان زورگیریں استان برتانیہ ءِ داتگیں لیکہ اِنت کہ پدا بازیں گْوستانک نویساں ھمے لیکہ زُرتگ ءُ بلوچ راجدپتر گیشّینگ ءِ جُھد کُتگ۔ کَسّے ءَ لبز ء بلوچ ءِ سرا وتی کُڈ دیم ءَ آؤرتگ کہ اے بیلوس اِنت ءُ چہ عراق اتکگیں راجے، کَسّے ءَ ایشی ءَ را بلشگان ءَ چہ اتکگیں مھلوکے گْوشتگ، کسّے ءَ آرین نسل ءِ چُکّ ءُ اولاد ءُ کَسّے ءَ عربانی پُسّگ نامینتگ۔ بَلے فاروق بلوچ ءِ نِزّ ءَ بلوچ راج یک کْوھن ءُ کدیمیں راجے کہ آ دہ ہزار سال پیسر مھر گڑہ دودمان ءِ واھُند بوتگ۔ ھمے دودمان ءَ گوں بندوکیں بلوچ راج یکّ مُھکمیں رنگے ءَ تَمنانی تہا بھر بوتگ ءُ آئی ءِ راجکاری ءُ زرّ ءُ مالی رِد ءُ بند سرجم ءَ وتی بوتگ اَنت۔ آئی ءِ نِزّ ءَ بلوچ چاگِرد بندات ءَ تَمنانی دْروشم ءَ بوتگ ءُ سرجمیں کھول ءُ تَمنانی ھاکُم زالبول بوتگ اَنت۔ بِزاں آ وھد ءَ مدرسری نظام بوتگ ءُ تمن ءُ کھول ءِ سرجمیں ڈُبّہ یک جنیادمے ءِ دستان بوتگ اَنت۔ وھد ءِ ھمراھی ءَ کہ ھاک ءِ رزان ءُ سامانانی جوڑ کَنگ ءِ اوزار دیم ءَ کاینت تاں زرّ ءُ مالی تَک ءَ تاکت بھر ءُ بانگ بیت ءُ ھاکم ءُ ایردست ءِ جیڑہ پاد کئیت۔ مدرسری نظام ءِ ھَلاسی بیت ءُ تمنانی واجہ مردین بنت۔ پَدا کِشت ءُ کِشاری ءِ دور ءُ زمان کئیت کہ چراھی ءَ چے دستکاری پِڑ ءِ مردُم تنگدستی ءُ ایردستی ءِ نیمگ ءَ جُنز اَنت۔ زرّ ءُ مالی تَک ءَ ھر نوکیں چِست ءُ ایر کوھنیں تَبَک ءِ مردُماں پُشت ءَ دور دَیان کنت ءُ گُڈسر ءَ آ کم زات، کم نسل، ھوڑ ءُ بے کاریں مردُم لیکگ بنت۔ ھمے میان ءَ کہ انڈس ویلی دودمان دیم ءَ کئیت ءُ سومیرین دودمان مُھکم بوھان بیت تاں مھر گُڑہ دودمان نیزگاری ءِ دئیناں روت۔ ھمے نیزگاری ءِ سَوب ءَ بازیں مردُمے شِنگ ءُ شانگ بیت ءُ جُتائیں دودمانانی تہا اوار کپیت۔ ھمے لَڈّ ءُ باری ءِ آسر اے بیت کہ اے دودمان ھَلاس بیت۔ بَلے ھمے لَڈّ ءُ بار کُتگیں مھلوک مزن مزنیں تَمنانی دْروشم ءَ اے سرزمین ءِ جُتا جُتائیں جاہ ءُ دواراں جہہ منند بنت ءُ وھد ءِ ھمراھی ءَ سر کشّ اَنت۔ لھتیں کوہ ء البُرز ءَ روت ءُ لھتیں کُدستان، عراق، سندھ ءُ پنجاب، ہندوستان ءَ اوار سرجمیں میانی ایشیا، رودرتکی ایشیا ءَ تاں شِنگ ءُ شانگ بنت۔ ھمے مزن مزنیں تَبک ایران ءِ تہا ھاکمی کن اَنت ءُ ھَمے وڑ ءَ بلوچستان ءَ چہ ڈنّی زورگیراں تاچینگ ءَ لچار کن اَنت۔ مید ءُ ھوتانی ھاکمی ایشی مستریں درور اَنت کہ بلوچ راج ءِ دو مزنیں تَمن اَنت۔
فاروق بلوچ گْوستانک ءَ پرّیسان کنت ءُ گْوشیت کہ بلوچ راج چہ ڈنّ ءَ آؤکیں راجے نہ ے بلکیں اے راج چہ گْوستانک ءَ پیسر ھمے زمین ءِ سرا جہہ منند بوتگ۔ ڈنّی تاکت ءُ زورگیرانی اُرش ءُ اندری نیزگاری ءُ آسراتیانی نہ بوھگ ءِ سَبب ءَ لڈ ءُ بار کَنگ ءَ لاچار بوتگ بَلے لڈ ءُ بار آئی ءَ گیشتر وتی زمین ءَ کُتگ ءُ چہ یک جاھے ءَ چہ دومی جاہ ءَ شُتگ یا بلوچستان ءِ نَزیکّ ءُ گْوراں بوتگ۔ آ نامداریں گْوستانک نویس ءُ گْوستانک ءِ کماش ہیروڈوٹس ءِ کتاب ءِ درور ءَ دنت کہ آئی تہا حضرت عیسیٰ ءَ چہ پیسر بلوچ زمین ءِ سرا نشتگیں بلوچ راج ءِ بازیں تمنانی بابت ءَ نبشتہ اِنت۔ اے تَمنانی نام آھانی جاہ ءُ دوارانی ناماں گوں نبشتہ اَنت چیا کہ نِزّ ء فاروق بلوچ پیسر ءَ راجی نام بِزاں بلوچ ءِ گال ءِ کارمرزگ زاناں نہ بوتگ ءُ لس مھلوک ءَ وتی تَمنی نام یا ھند ءُ دمگی نام کارمرز کُتگ۔ شاہنامہ فردوسی ءِ درور ءَ ھم دنت ءُ گْوشیت کہ ایران ءِ گْوستانک ءِ تہا بلوچ راج ءِ کْوھن ءُ کدیمی ءِ بابت ءَ سرپدی است۔ اے راج ءِ بازیں تَمن چوش کہ مید، ھوت، جت، جدگال، کاشانی، آشکانی ءُ بازیں تَمنانی نام گْوستانک نویساں نبشتہ کُتگ اَنت کہ بلوچ سرزمین ءِ واھُنند بوتگ اَنت۔ ھَمے تَمناں ایران ءُ بلوچستان ءَ ھاکمی ھم کُتگ ءُ ھاکمانی لشکر ءِ جنگولیں سپائیگ ھم بوتگ اَنت۔
فاروق بلوچ راجی گْوستانک ءِ نوکیں دور ءُ باریگ ءِ بابت ءَ نبشتہ کنت ءُ گْوشیت کہ بلوچ راج ءِ ھاکمی ماں بلوچستان ءَ ھما وھد ءَ یکبرے پَدا بندات بیت کہ جلال ھان گوں وتی تَمناں چہ ایران ءِ سیمسراں کئیت ءُ بلوچستان ءِ دمگاں جہہ منند بیت۔ جہہ منندی ءِ چندیں سالانی تہا آ ڈنّی راج منگولاں تاچینگ ءَ لاچار کن اَنت ءُ بلوچ ھکومتے جوڑ کن اَنت۔ رند ءُ لاشار چرے تَمناں تَوانا تریں تَمن بنت کہ آ اواریں ھاکمی یے جوڑ کن اَنت۔ بَلے وائے ناتپاکی ءُ چاگِردی کانود ءُ رھبند کہ اے دوئیں تَمن وت ماں وت ھاکمی ءِ سرا جیگ ماں جیگ بنت ءُ سی سال تاں جنگ کن اَنت۔ ھمے جَنگ ءِ آسر بلوچ ھکومت ءِ زوال بیت ءُ ڈنّی تاکت یکبرے پدا بلوچ ءَ ایردست کن اَنت۔ بَلے وشبھتی بیت کہ براھوئی زبان ءِ ھبر کنوکیں بلوچ تَمن ءُ کھول 1666 ءَ بلوچ راج ءِ ھاکمی ءَ یکبرے پدا جوڑ کن اَنت ءُ منگولاں چہ بلوچستان ءَ گلّین اَنت۔ کمبرانی کھول ءِ بلوچ بلوچستان ءِ جُتائیں استاناں وتی دستاں کن اَنت ءُ اوگانستان ءِ استان ءِ دْروشم ءَ ھکومت ءِ چست ءُ ایراں دیم ءَ بَران کن اَنت۔ چرے ھاکماں میر عبداللہ خان قہار، میر خُداداد خان ءُ میر نصیر خان نوری باز نامدار اَنت۔ نصیر خان چَرے ھاکماں گیشتر نامدار اِنت کہ آئی ھاکمی ءِ دوراں بلوچ راج ءِ ھدّ ءُ سیمسر گیشّ اَنت، راجکاری ءُ زرّ ءُ مالی پِڑ ءَ ھم دیمروئی بیت۔ بلوچستان ءِ سرجمیں استان کُلّ بنجاہ بِزاں قلات ءَ گوں بندوک بنت ءُ آئی ءَ را سالانہ مالیات دینت۔ بَلے نصیر خان ءِ پُشت ءِ پر کَنگ ءَ گوں بلوچ راجی ھاکمی نزور بوھان بیت ءُ ھمے میان ءَ انگریز وتی گاماں بلوچستان ءَ ایر کن اَنت۔ انگریزانی آھگ، بلوچستان ءَ بھر ءُ بانگ کَنگ، سرداری نظام ءِ جوڑشت ءَ را نوکیں دْروشمے دئیگ، لالچ، کینگ، نیزگاری ءُ بازیں نادْراھائی ءِ دئیگ ءَ پد بلوچ راج ءَ را نوکیں ھاکمے ءِ دستاں دَینت ءُ رَو اَنت۔
بلوچ چاگِرد ءِ گْوستانک، بندات ءُ ردوم ءِ بابت ءَ فاروق بلوچ گْوشیت کہ پٹّ ءُ پول ءُ گْوستانکی شوندات ءِ رِد بلوچ چاگِرد ءِ اُمر باز کْوھن ءُ کدیم اِنت۔ بلوچ راج تمنی ءُ کوچّگی زِندے ءِ واھُند بوتگ ءُ آئی وتی دود ءُ دودماں بوتگ اَنت۔ گْوستانک ءِ نبشتہ ءَ پیسر اے راج یک مزنیں دودمانے ءِ واھُند بوتگ ءُ راجکاری، چاگِردی ءُ زرّ ءُ مالی پِڑ ءَ ازگار ءُ مُھکم بوتگ۔ پیسر ءَ تَمن ءُ کھولانی ھاکمی جنیادمانی دستاں بوتگ ءُ مردیناں شکار کُتگ ءُ وھد گْوازینتگ۔ تیوگیں چاگِرد اشتمالی نظام(Communism) ءَ گوں بندوک بوتگ ءُ تَمنی، تَبَکی، ٹکّ ءُ کُٹمی ءُ نیکراھی بھر ءُ بانگی نہ بوتگ۔ دْرستاں یکّ ھِساب ءَ مُزّ رستگ ءُ کَس چہ کسّ ءَ بُرزتر نہ بوتگ۔ بَلے وھد ءِ ھمرائی ءَ دستکاری، کِشت ءُ کِشاری، جاگیرداری ءُ دِکہ کار ءُ کَسبانی بندات بوھگ ءَ چہ زاتی مڈّی ءِ لیکہ دیم ءَ کئیت ءُ ھرکس ھمے لالچ ءِ پُشت ءَ کپان بیت۔ ھر نوکیں کار ءُ کَسبے دومی کار ءُ کَسب ءِ مھلوک ءَ را چیر ترّینیت ءُ چمداں چے بھر ءُ بانگ بندات بیت۔ دستکاری ءِ مردُم ایردست ءُ کِشت ءُ کِشاری ءُ زمینانی واھُندیں مردُم زورگیر جوڑ بنت۔ ھمے وڑ ءَ ھما کار ءُ کَسب کہ چراھی ءَ چے کم زرّ ءُ مال دست کپت کنت تاں آئی ءَ گوں بندوکیں مردُم کم زات ءُ کم نسل لیکگ بنت۔ گُلامی، نیزگاری، تنگدستی ءُ بازیں اڑ ءُ جنجالے نوک نوکیں تَبک ودی کنت ءُ ھمے تَبکی بھر ءُ بانگی اِنت کہ روچ ء مروچی است اِنت۔ تَبکانی تہا بھر ءُ بانگی، ایردستی ءُ زورگیری ابرمی نہ اَنت بلکیں کُلّ تاکت ءُ لالچ ءِ لیب ءِ سبب اَنت۔ مرچی ھم اگاں کَسے میرے، سردارے، کُھداہ ے، لوڑی یے، نکیب، درزادگ، جت، بکّال، زرگِر ءُ سونارے ایشی مستریں سَبب راجکاری ءُ مالی بالادستی اِنت ناں کہ دودمانی یا ابرمی اِنت۔ ڈنّی تاکتانی ڈسکورس، انفریارٹی کمپلیکس ءُ کالونیل مینٹیلٹی ءِ جیڑہ ھم اَست اَنت کہ چاگِرد تَبکانی بھر اِنت۔
فاروق بلوچ ءَ اے کتاب ءِ تہا بلوچ چاگِرد ءِ تہا ربیدگی ءُ دودمانی راہ رھبندانی سرا چمشانکے داتگ۔ مھمانداری، میارجلّی، بہادری، شرپمندی، جُھد ءُ جفاکشّی، کول پرستی، زد ءُ انا پرستی، وتن دوستی ءَ اوار بازیں شرّیانی سرا نبشتہ کُتگ۔ آئی ءِ نِزّ ءَ بلوچ راج کْوھن ءُ کدیمیں راجے کہ تَمنی ءُ کوچّگی زِندے ءِ واھُند اِنت۔ آئی وتی جُتا ءُ زیبائیں کوڈ آف کنڈکٹ ءُ کانودے است اِنت۔ اے راج مھمانداری ءِ ھاترا باز نامدار اِنت بَلے وتیگ ءِ میان سیادی ءَ داشت نہ کنت۔ ھمے سَوب اِنت کہ گْوستانک ءِ تہا مُدام وت ما وتی جنگانی دیمپان بوتگ۔ ڈنّی مھلوک ءِ سرا سِتک ءُ اوپار کنگ ءِ سَوب ءَ بازیں اڑ ءُ جنجالانی دئیناں شُتگ۔ ھمے وڑ ءَ بہادری ءُ جنگولی ءِ میان ءِ تپاوت ے نہ گیشّینتگ۔ بھادری ایوک ءَ جنگول بوھگ ءِ نام نہ اِنت بلکیں راجکاری سِنچ ءُ بُود ءِ ھم نام اِنت۔ ڈپلومیٹک بوھگ ھم بھادری یے ءُ جنگانی کوتاہ کَنگ ءُ تاوان ءَ چہ رکّگ ھم ھمے کالب ءَ کئیت گوں۔ بلے بدبھتی اِنت کہ راج جنگول بوھگ، انا پرست بوھگ ءُ اوپار نہ کنگ ءَ بھادری گْوشیت۔ ھَمے وڑ ءَ کول پرستی ءِ بوھگ باز ارژست داریت بَلے ناں کہ جاڑو ء جلب ءِ پیم ءَ وتی لنکک ءَ چمّاں مان کنگ عقلی کارے۔ فاروق بلوچ ءِ نِزّ ءَ اے سرجمیں راہ ءُ رھبنداں بلوچ ءَ را زِندگ داشتگ بَلے پْرشت ءُ پروش ءِ دیمپان ھم کُتگ۔ میارجلّی ءُ بیرگیری پہ ڈنّی زوراکاں جْوان اِنت بَلے نے پہ وتیگاں لانک بندگ عقلی کارے۔ مزّن ملّی جْوان اِنت بَلے زات،نسل ءُ تَبکی بھر ءُ بانگ ءَ را ھم کَٹّے گون نیست۔
وتی نگدی تْران ءَ دیم ءَ بَران ءَ فاروق بلوچ بلوچ چاگِرد ءِ تہا تَبکی، ٹکّ ءُ کُٹمی، نیکراھی، تَمنی ءُ رنگ ءُ دْروشمی بھر ءُ بانگی ءِ نادْراھی ءِ سرا چمشانک دیان ءَ گْوشیت کہ انکسیں مزنیں راجے ءِ واھند بوھگ ءُ کْوھنتریں گْوستانکے ءِ واھُند بوھگ ءَ پد ھم بلوچ راج ھمے نادْراھی ءَ چہ در نہ یتکگ۔ انگتہ لوڑی، گُلام، نکیب، درزادگ، لچّی ءُ داسی، سونار، زرگر، اُستا ءُ بازیں وتساچیں تَبَکانی میان ءَ بھر ءُ بانگی ءَ بلوچ راجی یکمُشتی ءِ دیم ءَ مزنیں اڑاندے ایر کُتگ۔ چہ زات ءُ زُریات ءِ بُرز ءُ جھلی ءَ چاگِرد ءِ مْیان ءَ راجی سِنچ ءُ بُود ھَلاس کُتگ ءُ مردُم وت مان گیشّ اِتگ اَنت۔ ابید ء چہ دومی ایردستانی دیم ءَ مُھکم بوھگ ءَ مئے گْورا تَبکی بھر ءُ بانگی گیشتر مھکم ءُ برجم اِنت۔ مزن مزنیں میر ءُ سردار کہ زرّ ءُ مالی ءُ راجکاری تَک ءَ ھاکماں ازگار کُتگ اَنت، اے بیھال بنت کہ ھمے ایردستیں تَبَکاں آھانی زِند ارزان کُتگ۔ اے بھر ءُ بانگی کار ءُ کَسبانی مْیان ءِ پَرک ءَ ابید ھِچّے نہ ے۔ نہ اے ابرمی اِنت نئیکہ ایشی ءَ را دودمانی گْوشت کن ئے۔ ھالانکہ مید، لوڑی، زرگِر ءُ سونار چہ کدیم ءَ ھمے راج ءَ گوں پیوست اَنت ءُ وتارا بلوچ لیک اَنت۔ رنگ ءُ دانگ ءِ سرا پرک ءُ پیر کنگ ءُ آواں گوں ھِچ وڑیں چاگِردی سیادی نہ دارگ، سیر ءُ سانگ نہ کنگ، گُلام لیکگ ءُ ایردست کنگ ءَ اوار کُلّیں ردیں کارپد بلوچ راج ءَ را چہ راجی سِنچ ءُ سما ءَ در کن اَنت ءُ تَبَکی پرک ءُ پیر ءِ گردانک ءَ دور دَینت۔ ھالانکہ ھمے مید، ھوت، جت ءُ زرگِر، لوڑی ءُ اُستا یک وھدے ھاکم بوتگ اَنت بَلے نوکیں کار ءُ کَسبانی آھگ ءُ زاتی مڈّی ءِ ھُب ءُ واھگ ءِ گیشی ءِ سَوب ءَ اے گوں وتی رنگ ءُ دانگ ءَ ایر دست ءُ گُلام جوڑ بوھان بوتگ اَنت۔ گْوستانک ءِ تہا ھمے اُستاھاں ھاکمانی گوما جنگ کُتگ، چوش کہ ایران ءِ پیشداری ھکومت ءِ ھلاپ ءَ کاوہ ءِ جنگ اِنت۔
بلوچ راج ءِ تہا جنیادم ءِ بِستار ءِ سرا فاروق بلوچ فیمنسٹاں ایر جنان ءَ گْوشیت کہ بلوچ چاگِرد ءِ تہا تَبکی، رنگ ءُ زات ءُ زُریاتی بھر ءُ بانگی ءَ ابید جنیادم ءِ بِستار ھم ھِساب ءَ شرّ ءُ مھکم اِنت۔ اے راج ءِ تہا جنیادم ءَ را کدی ھم گُلام ءُ ایردست کَنگ نہ بوتگ۔ گْوستانک ءِ تہا ھم بی بی گُل، مائی بیبو، بانڑی، مہناز ءَ اوار بازیں نام اَست اَنت کہ آھاں جنگ ھم کُتگ ءُ پہ ھکّ دیم ءَ ھم اتکگ اَنت۔ اِستیں وھد ءَ ھم بازیں جنیادمے زانشتی ءُ راجکاری پِڑّ ءَ ساڑی اِنت۔ البت ءَ ڈنّی دود ءُ ربیدگ ءُ لیکہانی اسر است اَنت کہ لھتیں جاھاں آ ایردست اَنت بَلے بلوچ ءِ دودمان ءِ تہا جنیادم ءِ بابت ءَ بازیں کانود ءُ رھبندے اَست۔ جنیادم اے زِکت ءَ ھم دار اَنت کہ آھانی سَوب ءَ جنگ ھم اوشتات کن اَنت۔ آ بلوچ راج ءِ تہا اے تُرس ءَ نہ دار کہ ھُدا مہ کنت ءُ مئے لجّ ءُ ننگ ءَ را تاوانے بہ رسیت۔ ھمے وڑ ءَ جنیادمانی پوشاک ھم پراھی ءَ سِترے۔ بُرکہ وَ عربانی داتگیں دودے۔ اگاں جاھے بلوچ جنیادم نا وانندگ اَنت تاں ایشی مستریں سَوب ھم استان ءِ پرک ءُ پیر کَنگ اِنت۔ بلوچستان ءِ ڈالچار کَنگ، آئی مال ءُ مڈّیانی پُلگ، زُلم ءُ زوراکی کنگ، آسراتیاں چے زبھر کنگ ءِ سوب اِنت کہ وانگ ءُ زانگی چِست ءُ ایر نیست۔ ھمے زانشت ءِ نہ بوھگ اِنت کہ لھتیں تَمن انگت ھما کْوھن ءُ کدیمیں ربیتاں گوں جنیادم ءَ بندیگ کن اَنت۔ بَلے اے کُلّیں کارپدانی زمّہ وار استان اِنت ءُ آئی ءِ زوراکی ءُ پرک ءُ پیر اِنت۔
ھیروازم، علاقہ پرستی، بے اوپاری، سخصیت پرستی ءَ اوار بازیں انچیں نادْراھی ھم است اِنت کہ بلوچ را وتی پانچُلاں کُتگ اِش۔ کَسے سَتر راجی سِنچے ءِ واھند وتا بہ لیکیت بَلے ھم نادْراھیاں چہ در نئیت۔ ما انگت وتی ھند ءُ دَمگ ءَ را گیش ارزشت دئیں بَلے سرجمیں سرزمین ءِ گوما مھروانی درشانگ ءَ بے سوب ایں۔ ھمے وڑ ءَ مئے گْورا لیکہ ءُ کردار ءِ جاہ ءَ مردُم گیشتر دوستدارگ بنت۔ ءُ ھرکس ءُ نا کس ءِ واھِشت ھیرو بوھگ ءُ وتی سانے مردُمانی سرا دور دئیگ اِنت۔ ھَمے جیڑھانی بابت ءَ فاروق کتاب ءِ تہا نگدی درشانے زیریت ءُ اے نادْراھیانی سرا نگد کنت۔ آئی ءِ نِزّ ءَ ھیرو بوھگ ءِ تہا ھرابی نیست اگاں کَسّے زانشتی سِنچ ءُ سماے ءِ واھُند بہ بیت ءُ گوں وتی کارپَداں بہ منّارین ایت کہ زانشت منا گون اِنت ءُ من دوستدارگ ءِ لاھِک اوں۔ راجی سِنچ ءِ داروکیں انسان علاقہ پرست بوت نہ کنت نئیکہ شخصیت پرستی ءَ را ارزشت دنت۔ ھَمے وڑ اوپار نہ کَنگ مستریں نادْراھی اِنت۔ دورچاری ءِ نہ بوھگ اِنت کہ ما مُدام سرٹیفیکٹ بھر کنیں ءُ دومیگ ءِ لیکہ، کار ءُ کَسباں اوپار نہ کنیں ءُ وتی مزن ملّی ءَ کنیں۔ اے نادْراھی آؤکیں وھداں راجی یکمُشتی ءِ واستہ رمیز جوڑ بنت ءُ دار ءَ تہا چے چُنڈان کنان ءَ ھَلاس کن اَنت۔
چندیں دانک
“بلوچ سَماج” جُستانی امبارے کہ بلوچ راج ءِ دیم ءَ تالان اِنت۔ ھما راج کہ آئی مدام ھمے ھبر بوتگ ک مئے گْورا دْرست برابر اَنت ءُ سرجمیں مھلوک ءِ ھکّ ءُ مُزّ آھاناں رَسگ ءَ اَنت۔ راجی سِنچ ءُ سما اَست اِنت ءُ مئے گْورا تَبَکی پرک ءُ پیر نیست۔ بَلے لوڑی، اُستا، درزادگ، گُلام، جت ایشاں چون کن ئے؟ ایشانی ھکّ ءُ مُزّ دئیگ بوھگ ءَ اَنت۔ ایشاں جُتائیں تَبَک لیکگ نہ بوھگ ءَ اِنت؟ ایشانی گوما سیادی مھکم اِنت؟ سیر ءُ سانگ ءُ دِگہ سیادی ءِ کِساس چنکس اِنت؟ ھاں یکّ ھبرے بوت کنت کہ بلوچ چاگِرد وتی واجہ وت نہ اِنت۔ آ زور جبر ءَ ابید زورگیرانی لیکہ ءُ ڈسکورسانی زد ءَ اِنت۔ زاتی مالی ءُ مڈّی ءِ لالچ ءُ ھاکم ءِ پلّہ مرزی ءِ نادْراھی اَست اِنت بَلے ایشانی درمان ایوک راجدوستی اِنت۔ راجی سِنچ ءُ سما ءُ عملی جہت ءَ کار کَنگ اِنت۔ تَبَکانی توک ءَ بھر ءُ بانگی ءِ سوبانی زانگ، وانگ ءُ آھاں پہ توجیلے سازگ مارا راجے جوڑ کنت، یکجاہ ءُ تپاکیں راجے۔ پَدا نہ ڈنّی زورگیرے ءَ را مجال بیت کہ مارا ایردست بہ کنت نئیکہ چانوگِر ءُ زر ھریدیں سردار ءُ میرے ءِ گْورا اے کُجال بیت کہ آ مارا تَبکانی تہا بھر بہ کنت۔
آسر
بلوچ راج کْوھن ءُ کدیمیں راجے کہ آئی ءِ بندات دہ ہزار سال پیسر بوتگ۔ مزنیں دودمانے ءِ واھُندیں راج بازیں چِست ءُ ایر، جنگ ءُ جدلاں ابید ھم روچ ء مرچی است ءُ زندگ اِنت۔ بازیں ڈنّی زورگیراں ایشی سرا ھاکمی کُتگ ءُ ایشی راجی جوڑشت ءَ را تاوان داتگ۔ دود ءُ ربیدگانی مْیان ءَ نوکیں لیکہ ءُ ڈسکورس دور داتگ ءُ ھاکمی برجاہ داشتگ۔ تَبکانی تہا بھر کُتگ، زاتی مال ءُ مڈّی ءِ لالچ داتگ، وت ما وت جیگ ماں جیگ کُتگ، تَمنی ءُ سرداری نظام ءَ را نوکیں دْروشمے داتگ ءُ بلوچ ءِ بُنُکّی راجی سِنچ ءُ سما ءَ را مسخ کُتگ ءُ یل داتگ۔ مرچی بازیں کِساسے ءَ تاں راجی چِست ءُ ایر، جُھد ءُ جُنز ءِ برورد ءَ اے تَبَکی، دمگی، نیکراھی، تَمنی پرک ءُ پیر ھَلاس بوھان اِنت بَلے سرجم ءَ ھَلاس نہ اِنت۔ ایوک ءَ مکران ءِ دمگ اَنت کہ اودا بازیں پرک ءُ پیرے ءِ نشون گندگ ءَ نْیا اَنت بَلے بلوچستان ایوک ءَ مکران نہ اِنت۔ سرجمیں راج ءَ را چہ وتگڈ ءُ وتساچیں لیکہ ءُ ھیالاں چہ کشّگ ءِ مستریں سِلاہ راجدوستی اِنت، راجی سِنچ ءُ راجی جُھد اِنت۔ ھمے وڑ ءَ وتی دژمن ءُ آئی ءِ چانوگِرانی بابت ءَ زانت ءُ سرپدی اِنت کہ چرے نادْراھیاں چہ مارا رکّینت کنت۔ تاکت ءَ ایوک ءَ مھکمیں تاکتے پْروش دات کنت۔ مرچی اگاں راجدوستی مھکمیں لیکہے ءِ بُنیات ءَ سرجمیں بلوچستان ءَ شِنگ بہ بیت تاں کسّ دمگی، ٹکّ ءُ کُٹمی، تَمنی بھر ءُ بانگی ءِ نیمگ ءَ نہ روت ءُ کُلّ بلوچ بنت ءُ بلوچ سرزمین ءَ را زندگ دار اَنت۔