لمئی بولی تا جہانی دے

لمئی بولی تا جہانی دے

نوشتکار: جویریہ بلوچ

بلوچ اسٹوڈنٹس ایکشن کمیٹی

فروری21 تیوہ غا جہان ئٹ لمئی بولی تا جہانی دے نا ردئٹ ہڈ تننگک۔ دا دے ءِ یونیسکو، بنگالی خوانندہ تا تینا لمئی بولی کن تروک قربانی تا سوب، 1999 ئٹ لمئی بولی تا جہانی دے گوندا۔ 21 فروری 1952 ئٹ بنگالی خوانندہ غاک تینا بولی ءِ آفیشل پِن کرفنگ کن برانز کننگ ئسر کہ اوفتیا جلہو مس و کیہی خوانندہ غاک کسفنگار، بنگلہ دیش نا آجوئی آن پد ہر سال 21 فروری آ لس چھٹی و راجی شہید آتا دے ہڈ تننگک، و ”مینار شہید“ ہراڑے بنگالی خوانندہ غاک کسفنگار اوفتے دروت ندر کننگ کن ہمو جاگہ غا پھل شنکی کننگک، اندن دا تدینی نا سوب یونیسکو نا 21 فروری ءِ لمئی بولی تا جہانی دے گوندنگ آن پد سال 2000 آن دا دے تیوہ جہان ئٹ لمئی بولی تا دے نا ردئٹ ہڈ تننگک۔

الیگزینڈر ایم. سمتھ پائک ”لمئی بولی ءِ گیرام کننگ اندن ءِ دنکہ کس اس تینا حقی آ لمہ ءِ اُست آن دے۔ لمئی بولی ہر بندغ نا روح ئنا الّمی ءُ بشخ ئسے دادے گوہنگ بے روح مننگ نا وڑ ءِ۔“

ایہن تو لس وڑ ئٹ بولی بندغ آتا تین پہ تین تون تینا خیال آتے درشانی کننگ نا اسہ وسیلہ ئسے ولے اسہ راج ئسے امر اونا دود و ربیدہ زندہ تخک اندن اونا بولیک ہم اودے زندہ تخرہ۔ بولی ہر بندغ ءِ اونا ڈغار و مخلوق تون گنڈک، و لمئی بولی تے زندہ تخیسہ اسہ راج اس دیمروی نا بڑزی تے اسکان سر مننگ کیک۔ راج ئنا زندہ سلنگ بولی تیتون تفوک مریک اندن اگہ اسہ راج اس تینا بولی تے گیرام کرے گڑا اودے ایسر مننگ آن ہچو گڑاس رکھنگ کپک۔

دا ہیت آن کس نمن مننگ کپک کہ اسہ راج ئسے نا شونداری ٹی بولی بھلو کڑد سر ایتک، ولے اگہ نن بلوچستان ئٹ تینا بولی براہوئی و بلوچی ئٹ خواننگ و نوشتہ کننگ نا رجحان ءِ ہُرین گڑا بھاز کم خننگک، انتئے کہ داڑے خواننگ نا بنائی وخت کس ءِ ہمو وسیلہ رسینگپک ہراڑان او تینا بولی ٹی خواننگ و نوشتہ کننگ چائے۔

اگہ داڑے پنچ سال نا چنا اس پوسکن اسکول آ کائک ہرا تینا لمئی بولی آن بیدس پین ہچو بولی اسیٹی ہیت کتنے و تپک، نا گمان آن اندنو بولی اسیتون مون پہ مون مریک ہرادے او کاٹم آن تپک، گڑا دا نیام ئٹ او ایلو گڑا تے ہیل کننگ نا جاگہ غا ہمو بدر بولی ءِ ہیل کننگ ئٹ لگیک ہرا نا سوب اونا مِلی کُنٹ مریک، ہمو چنا ہرا تینا خلق ئٹ تینا گوازی کننگ کن جوانو و جتاؤ گڑا جوڑ کریکہ او داسہ رٹہ اسکان مریک، اونا سوچنگ و تخلیق نا ردوم ایسر مریک۔ بولی و ادب نا بابت معلومداری رسینگپننگ نا سوب او اقبال ءِ تو چائک ولے تینا بولی نا نوشتکار و شاعر آتے تپک۔

بلوچ نوشتکار اس نوشتہ کیک کہ اسہ چنا ئسے بدر ئسے نا بولی ٹی خوانفنگ آن ہمو چنا نا تخلیقی لائخیک ایسر مریرہ، و او نفسیاتی ناجوڑ اس مریک او مستی نوشتہ کیک کہ ہمو چنا مدام دا سوب آن خلیس نا پلویڑ ئٹ مریک کہ ہراتم ای کلاس ئٹی گڑاس سوج کریٹ گڑا جوان ہیت کپننگ نا سوب آن کنے آ مخور و ملنڈ کرور۔ اندن اگہ نن ہرین گواچن ئٹ ننا رہی آ ہم چناک دا خلیس نا پلویڑ ئٹی ءُ، ہرانا سوب آن چناک گڑاس پاننگ خوائر یا ہرفنگ خوائر ہم سوج کننگ کپسہ دا ویل ئتون مون تننگ آن تخلیقی ردوم تون اوار اوفتا تینے آ باور کننگ ہم ایسر کیک۔

شہید صباء دشتیاری پائک کہ ”لمئی بولی ٹی تعلیم دوئی کروک چناک پٹ و پول نا پڑ آ سر ہلیرہ و راجی شونداری نا عمل ئٹی اوار مریرہ۔“ اگہ داڑے چناک تینا لمئی بولی ٹی خوانارہ گڑا اوفتے پین بولی ہیل کننگ نا گرج ہم متوکہ اوفتا تخلیقی ردوم کُنٹ متوکہ و او تینا چاگڑد ءِ دیمروی نا کنڈ آ دننگ کن تینا کڑد سر تسرہ۔ ولے نن اندنو وخت ئسے آن تدینگ اُن ہراڑے بولی تے زندہ تخنگ ننا جند ئنا بندغ آتا زی آٹے، تینا کوشست و خواری تیٹ تینا بولی تے زندہ تخنگ کرون۔ او زورآور نا تعلیمی نظام آن کس انت امیت کے کہ ہرانا بننگ نا مسخت ننا بولی تون اوار راجی پجار ءِ ایسر کننگ ءِ۔

21 فروری ءِ جہانی تلہ غا لمئی بولی تا جہانی دے اندا سوب آن کننگا تانکہ نن تینا لمئی بولی تا رکھ ءِ کننگ تون اوار اوفتا شونداری کن گام ارفن، و تینا خواننگ ءِ گیشتر تینا جند ئنا لمئی بولی ٹی کین۔